NAW gegevens van Vermeer

Het Rijksmuseum krijgt om de een à twee jaar brieven met suggesties voor het juiste adres van Het Straatje (ca. 1658) van Vermeer. Maar nooit eerder was de argumentatie zo overtuigend als die voor de Vlamingstraat 40-42 te Delft.

Frans Grijzenhout, hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, ontdekte dat er maar één plek in Delft is geweest met twee steegjes naast elkaar tussen de huizen: de Vlamingstraat ter hoogte van de huidige nummers 40-42. Daar stond een oud, middeleeuws huis dat aan de stadsbrand van 1536 was ontkomen. In Vermeers tijd al een bijzondere plek. 

Grijzenhout baseert zich op een niet eerder geraadpleegde bron, zo vertelde hij gisteren in het Rijksmuseum: De legger van het diepen der wateren binnen de stad Delft uit 1667. In dit register werd bijgehouden hoeveel belasting ieder moest betalen voor het uitdiepen van de gracht en het onderhoud aan de kade. Dat hing af van de breedte van de huizen en van de stegen die leidden naar de huizen die niet direct aan de gracht lagen.

Verder speuren in onder andere notariële akten maakte het mogelijk de ligging van huizen en tuintjes te reconstrueren. Het blijkt dat Vermeer de plek waarheidsgetrouw heeft weergegeven. En of dat nog niet genoeg is bleek het rechterhuis op het schilderij van Vermeers tante Ariaentgen Claes van der Minne te zijn geweest. Aan de overkant woonde zijn zus die hun moeder in huis had genomen. 

De roots van Vermeer
Volgens Grijzenhout kan die persoonlijke band goed één van de redenen zijn geweest waarom Vermeer nu juist dit huis schilderde. "Vermeer trouwde al jong met een veel rijkere en bovendien katholieke vrouw. Hij begaf zich daardoor in andere kringen. We denken altijd dat dat heeft geleid tot een zekere afstand tot zijn roots. Maar dat hij dit huis van zijn tante schilderde is een teken dat hij niet niks van zijn familie wilde weten," zegt Grijzenhout. "Op deze manier vertelt het adres van Het Straatje ons ook iets over de persoon Vermeer."

De vondst van de precieze plek van het schilderij dwingt ons ook om anders te denken over het werk van Vermeer. Vaak wordt benadrukt dat Vermeer de schilder is van kleurvlakken en lichteffecten, niet van reëel bestaande situaties. Zo wordt bij 'Het gezicht' op Delft altijd gewezen op de wijzigingen die Vermeer in het uitzicht op de stad aanbracht om de compositie te vervolmaken. Juist omdat we zo weinig van zijn leven weten zijn we geneigd te denken dat er geen band is tussen zijn werk en de realiteit. Maar nu zien we dat hij wel degelijk een 'portret' van het huis en de steegjes heeft gemaakt. 

Grijzenhout: "Vervolgens zet hij de werkelijkheid wel naar zijn hand. Bijvoorbeeld door zijn keuze van de uitsnede. het huis staat er niet helemaal op. Hij geeft diepte door het poortje en de daken van de huizen. En: hij laat de gracht die er liep, weg. Maar je kunt aan het schrobgootje met water zien dat er water voor de huizen loopt." 

Voor Delft is de vondst van de plek waar Vermeer schilderde een opsteker. Om te beginnen voor Museum Prinsenhof waar in het voorjaar van 2016 voor het eerst Het Straatje van Vermeer te zien zal zijn als onderdeel van een tentoonstelling over de vondst van Grijzenhout. Die tentoonstelling is tot 13 maart 2016 in het Rijksmuseum te zien.

Bron: Trouw 19/11/15

20-11-2015

NAW gegevens van Vermeer

Het Rijksmuseum krijgt om de een à twee jaar brieven met suggesties voor het juiste adres van Het Straatje (ca. 1658) van Vermeer. Maar nooit eerder was de argumentatie zo overtuigend als die voor de Vlamingstraat 40-42 te Delft.

Frans Grijzenhout, hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, ontdekte dat er maar één plek in Delft is geweest met twee steegjes naast elkaar tussen de huizen: de Vlamingstraat ter hoogte van de huidige nummers 40-42. Daar stond een oud, middeleeuws huis dat aan de stadsbrand van 1536 was ontkomen. In Vermeers tijd al een bijzondere plek. 

Grijzenhout baseert zich op een niet eerder geraadpleegde bron, zo vertelde hij gisteren in het Rijksmuseum: De legger van het diepen der wateren binnen de stad Delft uit 1667. In dit register werd bijgehouden hoeveel belasting ieder moest betalen voor het uitdiepen van de gracht en het onderhoud aan de kade. Dat hing af van de breedte van de huizen en van de stegen die leidden naar de huizen die niet direct aan de gracht lagen.

Verder speuren in onder andere notariële akten maakte het mogelijk de ligging van huizen en tuintjes te reconstrueren. Het blijkt dat Vermeer de plek waarheidsgetrouw heeft weergegeven. En of dat nog niet genoeg is bleek het rechterhuis op het schilderij van Vermeers tante Ariaentgen Claes van der Minne te zijn geweest. Aan de overkant woonde zijn zus die hun moeder in huis had genomen. 

De roots van Vermeer
Volgens Grijzenhout kan die persoonlijke band goed één van de redenen zijn geweest waarom Vermeer nu juist dit huis schilderde. "Vermeer trouwde al jong met een veel rijkere en bovendien katholieke vrouw. Hij begaf zich daardoor in andere kringen. We denken altijd dat dat heeft geleid tot een zekere afstand tot zijn roots. Maar dat hij dit huis van zijn tante schilderde is een teken dat hij niet niks van zijn familie wilde weten," zegt Grijzenhout. "Op deze manier vertelt het adres van Het Straatje ons ook iets over de persoon Vermeer."

De vondst van de precieze plek van het schilderij dwingt ons ook om anders te denken over het werk van Vermeer. Vaak wordt benadrukt dat Vermeer de schilder is van kleurvlakken en lichteffecten, niet van reëel bestaande situaties. Zo wordt bij 'Het gezicht' op Delft altijd gewezen op de wijzigingen die Vermeer in het uitzicht op de stad aanbracht om de compositie te vervolmaken. Juist omdat we zo weinig van zijn leven weten zijn we geneigd te denken dat er geen band is tussen zijn werk en de realiteit. Maar nu zien we dat hij wel degelijk een 'portret' van het huis en de steegjes heeft gemaakt. 

Grijzenhout: "Vervolgens zet hij de werkelijkheid wel naar zijn hand. Bijvoorbeeld door zijn keuze van de uitsnede. het huis staat er niet helemaal op. Hij geeft diepte door het poortje en de daken van de huizen. En: hij laat de gracht die er liep, weg. Maar je kunt aan het schrobgootje met water zien dat er water voor de huizen loopt." 

Voor Delft is de vondst van de plek waar Vermeer schilderde een opsteker. Om te beginnen voor Museum Prinsenhof waar in het voorjaar van 2016 voor het eerst Het Straatje van Vermeer te zien zal zijn als onderdeel van een tentoonstelling over de vondst van Grijzenhout. Die tentoonstelling is tot 13 maart 2016 in het Rijksmuseum te zien.

Bron: Trouw 19/11/15

20-11-2015